Διδάσκοντας τα Γιάμα και τα Νιγιάμα στο μάθημα της Γιόγκα
|
|
δ) Απαριγκράχα
Απαριγκράχα σημαίνει ολιγάρκεια. Για να εφαρμόσουμε Απαριγκράχα, πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε ανάγκες από επιθυμίες και να έχουμε επίγνωση για τις συνέπειες των επιλογών μας. Σημαίνει να ξέρουμε τα όρια μας. Σημαίνει να ξέρουμε πότε το «αρκετό» είναι αρκετό και να μην παρασυρόμαστε από την απληστία, τη ζήλεια, την ασυνείδητη μίμηση, τον υπερκαταναλωτισμό. Στο μάθημα Γιόγκα μερικοί μαθητές βαριούνται εύκολα και θέλουν να κάνουν όλο και πιο πολλές ή πιο δύσκολες ή απλά διαφορετικές ασκήσεις. Ή θέλουν να κάνουν μια άλλη μέθοδο, όχι για να εμπλουτιστούν, αλλά γιατί βαρέθηκαν αυτή που κάνουν.
Το να βαριέσαι είναι ένδειξη έλλειψης επίγνωσης. Όταν υπάρχει επίγνωση και η πιο απλή, η πιο γνωστή άσκηση παρέχει μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Όταν η προσοχή είναι στραμμένη μέσα μας, είναι σαν να κάνουμε Γιόγκα μόνοι μας, ακόμα κι αν κάνουμε ομαδικά. Αντλούμε από μέσα μας πληροφορίες, αισθήματα, γνώση, κατανόηση και απόλαυση. Τότε, νιώθουμε τέτοια ικανοποίηση, τέτοια πληρότητα, που δεν μας λείπει τίποτε. Είμαστε ευχαριστημένοι με ότι έχουμε και με ότι κάνουμε και δε συγκρίνουμε τον εαυτό μας με κανέναν άλλο.
ε) Μπραχματσάρυα
Μπραχματσάρυα σημαίνει εγκράτεια. Όταν εφαρμόζουμε Μπραχματσάρυα, αυτομάτως αποφεύγουμε υπερβολές, χωρίς να νιώθουμε στέρηση ή καταπίεση. Το κάνουμε γιατί νιώθουμε καλύτερα αποφεύγοντας τις, παρά ενδίδοντας σ’ αυτές – ιδίως όσες αφορούν την απληστία του νου και των αισθήσεων για αυτοϊκανοποίηση. Το κάνουμε, γιατί ο εγκρατής κερδίζει πολλά περισσότερα από ότι με μια προσωρινή αλλά ρηχή ικανοποίηση: κερδίζει σε αυτοεκτίμηση, ενέργεια και γνώση.
Μπορούμε να διδάξουμε τους μαθητές μας να κάνουν οικονομία ενέργειας και να καταναλώνουν την ελάχιστη δυνατή ενέργεια για να πετύχουν τα μέγιστα αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι δε χρειάζεται να βάζει κανείς πιο έντονη δύναμη από όσο χρειάζεται για να πετύχει μια στάση. Ο στόχος μας στη Γιόγκα θα πρέπει να είναι η εξοικονόμηση και η αποθήκευση ενέργειας και όχι η σπατάλη της.
Πολλοί μαθητές της Γιόγκα προσελκύονται από έντονη άσκηση, γιατί πιστεύουν οτι τους γυμνάζει περισσότερο ή οτι θα εκτονώσει ένταση ή οτι θα τους προχωρήσει πιο γρήγορα. Αυτό είναι ψευδαίσθηση. Επίσης, είναι χαρακτηριστικό των αρχάριων, που κάνουν τις ασκήσεις Γιόγκα με περισσότερη ένταση από όσο θα έπρεπε, γιατί δεν έχουν καταλάβει πώς πρέπει να γίνονται οι ασκήσεις της Γιόγκα.
Η Γιόγκα όμως είναι ένα σύστημα σωματικών ελέγχων που αξιοποιεί τη λανθάνουσα δύναμη που είναι ενσωματωμένη μέσα σε μια συνεχή τάση που περιέχει ο συνδετικός ιστός. Ειδικά ο μαλακός συνδετικός ιστός (τένοντες, σύνδεσμοι, περιτονίες και μυϊκές φάσιες), διατρέχει όλο το σώμα. Μαζί με τους βαθιούς μυς του σώματος, που είναι πολλοί και μικροί και δεν καταναλώνουν πολλή ενέργεια, μας κρατά σε ισορροπία και μας επιτρέπει να σταθούμε στην ορθή στάση ή καθιστή στάση για πολλή ώρα, χωρίς να χρειάζεται να το σκεφτούμε ή να το προσπαθήσουμε.
Όσο πιο έντονη δύναμη χρησιμοποιεί κανείς, τόσο περισσότερο εμποδίζει την έμφυτη και λανθάνουσα δύναμη να εκδηλωθεί. Η έντονη δύναμη χρησιμοποιεί τους επιφανειακούς μυς, που δεν έχουν αντοχή. Αντίθετα, αν μάθει κανείς πώς να χαλαρώνει ότι δεν χρειάζεται να συσπάται και έτσι να κάνει οικονομία δυνάμεων, τόσο περισσότερη δύναμη απελευθερώνεται από το λανθάνον δυναμικό και, στη συνέχεια, απαιτείται λιγότερη μυϊκή δύναμη για την επίτευξη μιας ακίνητης στάσης, μιας Ασάνας.
Ένας άλλος τρόπος να διαφυλάσσουμε ενέργεια και να την έχουμε διαθέσιμη για τις ασκήσεις Γιόγκα είναι επίσης να κρατάμε το υπογάστριο αναρροφημένο και τραβηγμένο προς το κεφάλι. Τότε, έχουμε καλύτερη σωματική στάση και δεν κουραζόμαστε εύκολα. Ενώ αν αφήνουμε την κοιλιά μας τελείως χαλαρή έτσι ώστε να κρέμεται προς τα έξω ή κάνουμε κατάχρηση της κοιλιακής αναπνοής στις στάσεις της Γιόγκα, το σώμα δε στηρίζεται όσο χρειάζεται και θα χαλαρώσουμε υπερβολικά όταν ή εκεί που δεν πρέπει, μπαίνοντας σε μια Ταμασική κατάσταση.
Τελικά, η εγκράτεια σε ένα πράγμα, μας παρέχει αφθονία σε κάτι άλλο, ίσως πιο σημαντικό. Ο δάσκαλος της Γιόγκα μπορεί να ενθαρρύνει τους μαθητές του να εφαρμόσουν αυτή την αρχή και στην καθημερινή τους ζωή, αφού την κατανοήσουν έμπρακτα και στον τρόπο που ασκούνται στη Γιόγκα.
Απαριγκράχα σημαίνει ολιγάρκεια. Για να εφαρμόσουμε Απαριγκράχα, πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε ανάγκες από επιθυμίες και να έχουμε επίγνωση για τις συνέπειες των επιλογών μας. Σημαίνει να ξέρουμε τα όρια μας. Σημαίνει να ξέρουμε πότε το «αρκετό» είναι αρκετό και να μην παρασυρόμαστε από την απληστία, τη ζήλεια, την ασυνείδητη μίμηση, τον υπερκαταναλωτισμό. Στο μάθημα Γιόγκα μερικοί μαθητές βαριούνται εύκολα και θέλουν να κάνουν όλο και πιο πολλές ή πιο δύσκολες ή απλά διαφορετικές ασκήσεις. Ή θέλουν να κάνουν μια άλλη μέθοδο, όχι για να εμπλουτιστούν, αλλά γιατί βαρέθηκαν αυτή που κάνουν.
Το να βαριέσαι είναι ένδειξη έλλειψης επίγνωσης. Όταν υπάρχει επίγνωση και η πιο απλή, η πιο γνωστή άσκηση παρέχει μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Όταν η προσοχή είναι στραμμένη μέσα μας, είναι σαν να κάνουμε Γιόγκα μόνοι μας, ακόμα κι αν κάνουμε ομαδικά. Αντλούμε από μέσα μας πληροφορίες, αισθήματα, γνώση, κατανόηση και απόλαυση. Τότε, νιώθουμε τέτοια ικανοποίηση, τέτοια πληρότητα, που δεν μας λείπει τίποτε. Είμαστε ευχαριστημένοι με ότι έχουμε και με ότι κάνουμε και δε συγκρίνουμε τον εαυτό μας με κανέναν άλλο.
ε) Μπραχματσάρυα
Μπραχματσάρυα σημαίνει εγκράτεια. Όταν εφαρμόζουμε Μπραχματσάρυα, αυτομάτως αποφεύγουμε υπερβολές, χωρίς να νιώθουμε στέρηση ή καταπίεση. Το κάνουμε γιατί νιώθουμε καλύτερα αποφεύγοντας τις, παρά ενδίδοντας σ’ αυτές – ιδίως όσες αφορούν την απληστία του νου και των αισθήσεων για αυτοϊκανοποίηση. Το κάνουμε, γιατί ο εγκρατής κερδίζει πολλά περισσότερα από ότι με μια προσωρινή αλλά ρηχή ικανοποίηση: κερδίζει σε αυτοεκτίμηση, ενέργεια και γνώση.
Μπορούμε να διδάξουμε τους μαθητές μας να κάνουν οικονομία ενέργειας και να καταναλώνουν την ελάχιστη δυνατή ενέργεια για να πετύχουν τα μέγιστα αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι δε χρειάζεται να βάζει κανείς πιο έντονη δύναμη από όσο χρειάζεται για να πετύχει μια στάση. Ο στόχος μας στη Γιόγκα θα πρέπει να είναι η εξοικονόμηση και η αποθήκευση ενέργειας και όχι η σπατάλη της.
Πολλοί μαθητές της Γιόγκα προσελκύονται από έντονη άσκηση, γιατί πιστεύουν οτι τους γυμνάζει περισσότερο ή οτι θα εκτονώσει ένταση ή οτι θα τους προχωρήσει πιο γρήγορα. Αυτό είναι ψευδαίσθηση. Επίσης, είναι χαρακτηριστικό των αρχάριων, που κάνουν τις ασκήσεις Γιόγκα με περισσότερη ένταση από όσο θα έπρεπε, γιατί δεν έχουν καταλάβει πώς πρέπει να γίνονται οι ασκήσεις της Γιόγκα.
Η Γιόγκα όμως είναι ένα σύστημα σωματικών ελέγχων που αξιοποιεί τη λανθάνουσα δύναμη που είναι ενσωματωμένη μέσα σε μια συνεχή τάση που περιέχει ο συνδετικός ιστός. Ειδικά ο μαλακός συνδετικός ιστός (τένοντες, σύνδεσμοι, περιτονίες και μυϊκές φάσιες), διατρέχει όλο το σώμα. Μαζί με τους βαθιούς μυς του σώματος, που είναι πολλοί και μικροί και δεν καταναλώνουν πολλή ενέργεια, μας κρατά σε ισορροπία και μας επιτρέπει να σταθούμε στην ορθή στάση ή καθιστή στάση για πολλή ώρα, χωρίς να χρειάζεται να το σκεφτούμε ή να το προσπαθήσουμε.
Όσο πιο έντονη δύναμη χρησιμοποιεί κανείς, τόσο περισσότερο εμποδίζει την έμφυτη και λανθάνουσα δύναμη να εκδηλωθεί. Η έντονη δύναμη χρησιμοποιεί τους επιφανειακούς μυς, που δεν έχουν αντοχή. Αντίθετα, αν μάθει κανείς πώς να χαλαρώνει ότι δεν χρειάζεται να συσπάται και έτσι να κάνει οικονομία δυνάμεων, τόσο περισσότερη δύναμη απελευθερώνεται από το λανθάνον δυναμικό και, στη συνέχεια, απαιτείται λιγότερη μυϊκή δύναμη για την επίτευξη μιας ακίνητης στάσης, μιας Ασάνας.
Ένας άλλος τρόπος να διαφυλάσσουμε ενέργεια και να την έχουμε διαθέσιμη για τις ασκήσεις Γιόγκα είναι επίσης να κρατάμε το υπογάστριο αναρροφημένο και τραβηγμένο προς το κεφάλι. Τότε, έχουμε καλύτερη σωματική στάση και δεν κουραζόμαστε εύκολα. Ενώ αν αφήνουμε την κοιλιά μας τελείως χαλαρή έτσι ώστε να κρέμεται προς τα έξω ή κάνουμε κατάχρηση της κοιλιακής αναπνοής στις στάσεις της Γιόγκα, το σώμα δε στηρίζεται όσο χρειάζεται και θα χαλαρώσουμε υπερβολικά όταν ή εκεί που δεν πρέπει, μπαίνοντας σε μια Ταμασική κατάσταση.
Τελικά, η εγκράτεια σε ένα πράγμα, μας παρέχει αφθονία σε κάτι άλλο, ίσως πιο σημαντικό. Ο δάσκαλος της Γιόγκα μπορεί να ενθαρρύνει τους μαθητές του να εφαρμόσουν αυτή την αρχή και στην καθημερινή τους ζωή, αφού την κατανοήσουν έμπρακτα και στον τρόπο που ασκούνται στη Γιόγκα.