Διδάσκοντας τα Γιάμα και τα Νιγιάμα στο μάθημα της Γιόγκα
|
|
β) Σαντόσα
Σαντόσα είναι η εσωτερική θετικότητα. Ασκούμε Σαντόσα με την αποδοχή του παρόντος όπως είναι, έτσι ώστε να αισθανόμαστε πάντα μια εσωτερική ικανοποίηση, που δεν εξαρτάται και δεν διαταράσσεται από την εξωτερική πραγματικότητα και τις μεταλλασσόμενες καταστάσεις του υλικού κόσμου.
Στα μαθήματα Γιόγκα, μετά τον ψαλμό του ΩΜ, ψέλνουμε «Σάντι». Το «Σάντι» έχει την ίδια ρίζα με την «Σαντόσα». Ψέλνοντας Σάντι, βάζουμε σε λόγια αυτό το αίσθημα εσωτερικής γαλήνης που πηγάζει αυθόρμητα από μέσα μας και ψέλοντας το, του επιτρέπουμε ταυτόχρονα να εκδηλωθεί. Συμβαίνει δηλαδή και το αντίθετο: ο ίδιος ο ψαλμός μας δημιουργεί γαλήνη μέσα μας και την εκπέμπουμε και γύρω μας. Έτσι απλώνεται η ειρήνη στον κόσμο.
Τα μικρά παιδιά έχουν Σαντόσα, αλλά καθώς μεγαλώνουμε, τη χάνουμε. Στο μάθημα Γιόγκα, μπορούμε να βρούμε αυτό το αίσθημα της Σαντόσα, όταν δεν έχουμε προσδοκίες, όταν δεν βρίσκουμε συνέχεια πράγματα να επικρίνουμε ή για τα οποία να γκρινιάζουμε, όταν δεχόμαστε τους συμμαθητές μας και τον εαυτό μας όπως είναι.
Π.χ. αν ο διπλανός μας κάνει μια στάση σε πιο προχωρημένο επίπεδο από ότι μπορούμε εμείς, ο πειρασμός είναι να συγκρίνουμε τον εαυτό μας μ’ εκείνον και να νιώθουμε άσχημα για τον εαυτό μας. Ή μπορεί να ψάξουμε να βρούμε κάτι αρνητικό να τον επικρίνουμε, για να τον μειώσουμε στα μάτια μας, ώστε να φανούμε εμείς στα δικά μας μάτια ανώτεροι ή καλύτεροι.
Όμως, αν εστιάσουμε την προσοχή μέσα μας, ακόμα και στην ίδια μας την δυσκαμψία ή σε πιθανούς πόνους και εντάσεις, σύντομα θα δούμε τη μεταμόρφωση να συμβαίνει: ο πόνος μειώνεται, η ένταση μετατρέπεται σε χαλάρωση, η ευκαμψία αντικαθιστά την δυσκαμψία και όλα αυτά χωρίς έντονη προσπάθεια. Απλά, χρησιμοποιούμε το φως της επίγνωσης, την δεκτικότητα και την υπομονή. Η Σαντόσα θα εκδηλωθεί πρώτα σε διάφορα μέρη του σώματος μας και, λίγο-λίγο, θα ξεχειλίσει και μέσα στην ψυχή μας.
Αν ο δάσκαλος δει τις εκφράσεις στο πρόσωπο των μαθητών, θα καταλάβει αν καλλιεργούν Σαντόσα ή όχι. Θα φανεί αν ζορίζονται ή υπερ-προσπαθούν, αν τους βασανίζει το μυαλό τους ή αν δεν αναπνέουν βαθιά. Η αναπνοή είναι δείκτης της Σαντόσα και ελέγχοντας την κατάλληλα μπορεί να μας οδηγήσει στη Σαντόσα. Καμία άσκηση της Γιόγκα δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της αναπνοής. Αν η αναπνοή δεν μπορεί να ρέει ανεμπόδιστα, η άσκηση δεν είναι πια άνετη κι όταν δεν είναι άνετη, η Γιόγκα είναι βασανιστήριο αντί για μια ευδαιμονική πρακτική όπως θα έπρεπε.
Όπως μας λέει ο Πατάντζαλι στις Σούτρες του, η άνεση (Σούκα) πρέπει να ισορροπεί με την προσπάθεια (Στίρα) για να συμβεί η εξισορρόπηση των αντιθέτων, που είναι ο στόχος της Γιόγκα και ιδιαίτερα της Χάθα Γιόγκα. Έτσι, ο δάσκαλος θυμίζει στους μαθητές να μη ζορίζονται, να μειώσουν την προσπάθεια αν δυσχεραίνεται η αναπνοή και να φροντίζουν πάντα να ασκούν αυτοπαρατήρηση στο σώμα και στην αναπνοή.
Σαν μαθητές στο μονοπάτι της Γιόγκα, ας μην χάνουμε ευκαιρία να ευγνωμονούμε: είναι μια μορφή της Σαντόσα. Αναγνωρίζοντας τα καλά που έχουμε, μας ανοίγεται ο δρόμος και για άλλα καλά. Ο δάσκαλος της Γιόγκα μπορεί να θυμίζει στους μαθητές να ευγνωμονούν σε κάθε ευκαιρία. Στη διάρκεια της χαλάρωσης ή του διαλογισμού, ας θυμηθούμε όλα τα καλά που έχουμε στη ζωή μας. Όταν οι μαθητές κάνουν μια Ασάνα ισορροπίας στο ένα πόδι, αφού επιστρέψουν, ας πάρουν λίγες στιγμές να αισθανθούν πόσο απολαυστικό είναι να στέκεσαι σε δύο πόδια. Μόνο όταν σταθείς για λίγο στο ένα, νιώθεις ευγνωμοσύνη που έχεις δύο.
Είναι γεγονός ότι εύκολα μας προσβάλλει η ασθένεια της «δεδομενίτιδας». Παίρνουμε τα δώρα που υπάρχουν στη ζωή μας σαν δεδομένα και ξεχνάμε να ευγνωμονούμε. Αντίθετα, γκρινιάζουμε για ότι μας λείπει και όλο βρίσκουμε κάτι να μας λείπει. Όταν κανείς γκρινιάζει, έχει πάψει να είναι συνειδητός. Συνειδητότητα και ευγνωμοσύνη πάνε μαζί. Μόλις γίνεις συνειδητός, δεν μπορεί παρά να προσέξεις αυτό που υπάρχει στο παρόν και να βρεις κάτι θετικό σ’ αυτό. Άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτε που να είναι 100% μόνο ευχάριστο ή δυσάρεστο. Μέσα στο ευχάριστο υπάρχει πάντα και κάτι δυσάρεστο και μέσα στο δυσάρεστο, μπορούμε να βρούμε κάτι ευχάριστο ή έστω ωφέλιμο.
Η Σαντόσα απαιτεί έναν ανοιχτό νου, χωρίς άμυνες, απέναντι στο παρόν και απέναντι σε όλα όσα υπάρχουν. Η Σαντόσα είναι ευδαιμονία γιατί εξαφανίζει τις επιθυμίες που αφορούν οτιδήποτε άλλο από αυτό που υπάρχει στο παρόν. Το δέχεσαι όπως είναι. Η Σαντόσα είναι δείγμα Σάττβα και η εξάσκηση της Σαντόσα με τη σειρά της καλλιεργεί Σάττβα: ισορροπία ανάμεσα στην άνεση και την προσπάθεια (Σούκα και Στίρα).
Σαντόσα είναι η εσωτερική θετικότητα. Ασκούμε Σαντόσα με την αποδοχή του παρόντος όπως είναι, έτσι ώστε να αισθανόμαστε πάντα μια εσωτερική ικανοποίηση, που δεν εξαρτάται και δεν διαταράσσεται από την εξωτερική πραγματικότητα και τις μεταλλασσόμενες καταστάσεις του υλικού κόσμου.
Στα μαθήματα Γιόγκα, μετά τον ψαλμό του ΩΜ, ψέλνουμε «Σάντι». Το «Σάντι» έχει την ίδια ρίζα με την «Σαντόσα». Ψέλνοντας Σάντι, βάζουμε σε λόγια αυτό το αίσθημα εσωτερικής γαλήνης που πηγάζει αυθόρμητα από μέσα μας και ψέλοντας το, του επιτρέπουμε ταυτόχρονα να εκδηλωθεί. Συμβαίνει δηλαδή και το αντίθετο: ο ίδιος ο ψαλμός μας δημιουργεί γαλήνη μέσα μας και την εκπέμπουμε και γύρω μας. Έτσι απλώνεται η ειρήνη στον κόσμο.
Τα μικρά παιδιά έχουν Σαντόσα, αλλά καθώς μεγαλώνουμε, τη χάνουμε. Στο μάθημα Γιόγκα, μπορούμε να βρούμε αυτό το αίσθημα της Σαντόσα, όταν δεν έχουμε προσδοκίες, όταν δεν βρίσκουμε συνέχεια πράγματα να επικρίνουμε ή για τα οποία να γκρινιάζουμε, όταν δεχόμαστε τους συμμαθητές μας και τον εαυτό μας όπως είναι.
Π.χ. αν ο διπλανός μας κάνει μια στάση σε πιο προχωρημένο επίπεδο από ότι μπορούμε εμείς, ο πειρασμός είναι να συγκρίνουμε τον εαυτό μας μ’ εκείνον και να νιώθουμε άσχημα για τον εαυτό μας. Ή μπορεί να ψάξουμε να βρούμε κάτι αρνητικό να τον επικρίνουμε, για να τον μειώσουμε στα μάτια μας, ώστε να φανούμε εμείς στα δικά μας μάτια ανώτεροι ή καλύτεροι.
Όμως, αν εστιάσουμε την προσοχή μέσα μας, ακόμα και στην ίδια μας την δυσκαμψία ή σε πιθανούς πόνους και εντάσεις, σύντομα θα δούμε τη μεταμόρφωση να συμβαίνει: ο πόνος μειώνεται, η ένταση μετατρέπεται σε χαλάρωση, η ευκαμψία αντικαθιστά την δυσκαμψία και όλα αυτά χωρίς έντονη προσπάθεια. Απλά, χρησιμοποιούμε το φως της επίγνωσης, την δεκτικότητα και την υπομονή. Η Σαντόσα θα εκδηλωθεί πρώτα σε διάφορα μέρη του σώματος μας και, λίγο-λίγο, θα ξεχειλίσει και μέσα στην ψυχή μας.
Αν ο δάσκαλος δει τις εκφράσεις στο πρόσωπο των μαθητών, θα καταλάβει αν καλλιεργούν Σαντόσα ή όχι. Θα φανεί αν ζορίζονται ή υπερ-προσπαθούν, αν τους βασανίζει το μυαλό τους ή αν δεν αναπνέουν βαθιά. Η αναπνοή είναι δείκτης της Σαντόσα και ελέγχοντας την κατάλληλα μπορεί να μας οδηγήσει στη Σαντόσα. Καμία άσκηση της Γιόγκα δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της αναπνοής. Αν η αναπνοή δεν μπορεί να ρέει ανεμπόδιστα, η άσκηση δεν είναι πια άνετη κι όταν δεν είναι άνετη, η Γιόγκα είναι βασανιστήριο αντί για μια ευδαιμονική πρακτική όπως θα έπρεπε.
Όπως μας λέει ο Πατάντζαλι στις Σούτρες του, η άνεση (Σούκα) πρέπει να ισορροπεί με την προσπάθεια (Στίρα) για να συμβεί η εξισορρόπηση των αντιθέτων, που είναι ο στόχος της Γιόγκα και ιδιαίτερα της Χάθα Γιόγκα. Έτσι, ο δάσκαλος θυμίζει στους μαθητές να μη ζορίζονται, να μειώσουν την προσπάθεια αν δυσχεραίνεται η αναπνοή και να φροντίζουν πάντα να ασκούν αυτοπαρατήρηση στο σώμα και στην αναπνοή.
Σαν μαθητές στο μονοπάτι της Γιόγκα, ας μην χάνουμε ευκαιρία να ευγνωμονούμε: είναι μια μορφή της Σαντόσα. Αναγνωρίζοντας τα καλά που έχουμε, μας ανοίγεται ο δρόμος και για άλλα καλά. Ο δάσκαλος της Γιόγκα μπορεί να θυμίζει στους μαθητές να ευγνωμονούν σε κάθε ευκαιρία. Στη διάρκεια της χαλάρωσης ή του διαλογισμού, ας θυμηθούμε όλα τα καλά που έχουμε στη ζωή μας. Όταν οι μαθητές κάνουν μια Ασάνα ισορροπίας στο ένα πόδι, αφού επιστρέψουν, ας πάρουν λίγες στιγμές να αισθανθούν πόσο απολαυστικό είναι να στέκεσαι σε δύο πόδια. Μόνο όταν σταθείς για λίγο στο ένα, νιώθεις ευγνωμοσύνη που έχεις δύο.
Είναι γεγονός ότι εύκολα μας προσβάλλει η ασθένεια της «δεδομενίτιδας». Παίρνουμε τα δώρα που υπάρχουν στη ζωή μας σαν δεδομένα και ξεχνάμε να ευγνωμονούμε. Αντίθετα, γκρινιάζουμε για ότι μας λείπει και όλο βρίσκουμε κάτι να μας λείπει. Όταν κανείς γκρινιάζει, έχει πάψει να είναι συνειδητός. Συνειδητότητα και ευγνωμοσύνη πάνε μαζί. Μόλις γίνεις συνειδητός, δεν μπορεί παρά να προσέξεις αυτό που υπάρχει στο παρόν και να βρεις κάτι θετικό σ’ αυτό. Άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτε που να είναι 100% μόνο ευχάριστο ή δυσάρεστο. Μέσα στο ευχάριστο υπάρχει πάντα και κάτι δυσάρεστο και μέσα στο δυσάρεστο, μπορούμε να βρούμε κάτι ευχάριστο ή έστω ωφέλιμο.
Η Σαντόσα απαιτεί έναν ανοιχτό νου, χωρίς άμυνες, απέναντι στο παρόν και απέναντι σε όλα όσα υπάρχουν. Η Σαντόσα είναι ευδαιμονία γιατί εξαφανίζει τις επιθυμίες που αφορούν οτιδήποτε άλλο από αυτό που υπάρχει στο παρόν. Το δέχεσαι όπως είναι. Η Σαντόσα είναι δείγμα Σάττβα και η εξάσκηση της Σαντόσα με τη σειρά της καλλιεργεί Σάττβα: ισορροπία ανάμεσα στην άνεση και την προσπάθεια (Σούκα και Στίρα).