Ισορροπία στη Γιόγκα
Οι Ασάνες ισορροπίας αποτελούν μία σημαντική κατηγορία ασκήσεων της Γιόγκα. Πολλοί μαθητές φοβούνται να τις κάνουν, άλλοι τις αποφεύγουν και πολλοί δάσκαλοι Γιόγκα δεν ξέρουν πώς να τις διδάξουν. Δεν ξέρουν τους μηχανισμούς τους ούτε τι οδηγίες να δώσουν στους μαθητές τους για να τους βοηθήσουν να τις καταφέρουν. Κι όμως! Αξίζει τον κόπο η προσπάθεια να μάθουμε περισσότερα για τις ασάνες ισορροπίας και να δουλέψουμε με αυτές. Θέτουν προκλήσεις που θα εξελίξουν πολλές πλευρές του εαυτού μας – πέρα από τη δύναμη και την ευλυγισία. Κάθε βήμα αυτοελέγχου και κατανόησης που θα πετύχουμε, θα μας προσφέρει απαράμιλλη χαρά και νέες ικανότητες που ούτε τις φανταζόμασταν.
Εδώ θα μιλήσουμε για τη σωματική ισορροπία σε ασκήσεις Γιόγκα και όχι για την πνευματική και ενεργειακή ισορροπία, που τη λέμε Σάττβα – αν και η προσπάθεια για τη μία, βοηθά να εκδηλωθεί και η άλλη, γιατί έχουν αμφίδρομη αλληλεπίδραση. Η πρώτη προϋπόθεση για να πετύχουμε οποιαδήποτε στάση ισορροπίας στη Γιόγκα είναι η συγκέντρωση του νου στο παρόν, πράγμα που σταματά τις σκέψεις. Αυτά τα δύο πάνε παρέα. Κι αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο όφελος: η σιωπή του νου. Αν φοβόμαστε την αποτυχία ή αγχωνόμαστε για την επιτυχία, θα χάνουμε συνέχεια την ισορροπία μας. Αν σκεφτόμαστε, "Αχ! Πότε θα την πετύχω;", δεν θα τη πετύχουμε ποτέ. Αν την πετύχουμε και σκεφτούμε "Μπράβο μου! Την πέτυχα!", αμέσως θα τη χάσουμε. Έχουμε να μάθουμε πολλά κάνοντας ισορροπίες της Γιόγκα!
Οι Ασάνες ισορροπίας αποτελούν μία σημαντική κατηγορία ασκήσεων της Γιόγκα. Πολλοί μαθητές φοβούνται να τις κάνουν, άλλοι τις αποφεύγουν και πολλοί δάσκαλοι Γιόγκα δεν ξέρουν πώς να τις διδάξουν. Δεν ξέρουν τους μηχανισμούς τους ούτε τι οδηγίες να δώσουν στους μαθητές τους για να τους βοηθήσουν να τις καταφέρουν. Κι όμως! Αξίζει τον κόπο η προσπάθεια να μάθουμε περισσότερα για τις ασάνες ισορροπίας και να δουλέψουμε με αυτές. Θέτουν προκλήσεις που θα εξελίξουν πολλές πλευρές του εαυτού μας – πέρα από τη δύναμη και την ευλυγισία. Κάθε βήμα αυτοελέγχου και κατανόησης που θα πετύχουμε, θα μας προσφέρει απαράμιλλη χαρά και νέες ικανότητες που ούτε τις φανταζόμασταν.
Εδώ θα μιλήσουμε για τη σωματική ισορροπία σε ασκήσεις Γιόγκα και όχι για την πνευματική και ενεργειακή ισορροπία, που τη λέμε Σάττβα – αν και η προσπάθεια για τη μία, βοηθά να εκδηλωθεί και η άλλη, γιατί έχουν αμφίδρομη αλληλεπίδραση. Η πρώτη προϋπόθεση για να πετύχουμε οποιαδήποτε στάση ισορροπίας στη Γιόγκα είναι η συγκέντρωση του νου στο παρόν, πράγμα που σταματά τις σκέψεις. Αυτά τα δύο πάνε παρέα. Κι αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο όφελος: η σιωπή του νου. Αν φοβόμαστε την αποτυχία ή αγχωνόμαστε για την επιτυχία, θα χάνουμε συνέχεια την ισορροπία μας. Αν σκεφτόμαστε, "Αχ! Πότε θα την πετύχω;", δεν θα τη πετύχουμε ποτέ. Αν την πετύχουμε και σκεφτούμε "Μπράβο μου! Την πέτυχα!", αμέσως θα τη χάσουμε. Έχουμε να μάθουμε πολλά κάνοντας ισορροπίες της Γιόγκα!
Πώς κατατάσσονται οι ισορροπίες στη Γιόγκα
Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από ισορροπίες στις ασκήσεις Γιόγκα. Γενικά, μπορούμε να τις κατατάξουμε στις εξής κατηγορίες:
α) Ορθές Ασάνες στο ένα πόδι, π.χ. Δέντρο (Βρκσάσανα), Χορευτής (Ναταραζάσανα), Γερανός ή Πολεμιστής Γ’ (Βιραμπαντράσανα Γ), Μισοφέγγαρο (Άρντα Τσαντράσανα), Φτερό (Ουτχίτα Χάστα Πανταγκουστάσανα) κ.λ.π.
Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από ισορροπίες στις ασκήσεις Γιόγκα. Γενικά, μπορούμε να τις κατατάξουμε στις εξής κατηγορίες:
α) Ορθές Ασάνες στο ένα πόδι, π.χ. Δέντρο (Βρκσάσανα), Χορευτής (Ναταραζάσανα), Γερανός ή Πολεμιστής Γ’ (Βιραμπαντράσανα Γ), Μισοφέγγαρο (Άρντα Τσαντράσανα), Φτερό (Ουτχίτα Χάστα Πανταγκουστάσανα) κ.λ.π.
β) Οι Ορθές Ασάνες στα δύο πόδια, που παρόλο δεν κατατάσσονται συνήθως σε ασκήσεις ισορροπίας, περιέχουν προκλήσεις ισορροπίας, ιδίως οι ορθές στροφές, όπως Παρβρίττα Τρικονάσανα (Τρίγωνο με στροφή), Παρβρίττα Παρσβακονάσανα (Πίθηκος με στροφή). Κι αυτό γιατί έχουν μια πολύ μικρή επιφάνεια στήριξης. Συχνά οι αστράγαλοι παίζουν και υπάρχει αστάθεια, μέχρι να δυναμώσουν οι κατάλληλοι μύες και να χαλαρώσουν άλλοι, που δε χρειάζεται να συσπώνται. Πιο εύκολες σ' αυτή την κατηγορία των ορθών στα δύο πόδια είναι ασκήσεις που σηκώνουν τις φτέρνες και μας ζητούν να σταθούμε στις μύτες των ποδιών, όπως η Ταντάσανα στις μύτες, με χέρια τεντωμένα ψηλά και η Χορεύτρια (Αβασβαστικάσανα).
γ) Γονατιστές στάσεις ισορροπίας, π.χ. Μισή Γάτα με σηκωμένο αντίθετο χέρι-πόδι παράλληλα με το έδαφος (Άρντα Μαρτζαριάσανα). Σύντομα, μετά τις πρώτες προσπάθειες, ελαττώνεται το τρεμοπαίξιμο, καθώς ο ασκούμενος βρίσκει το κέντρο ισορροπίας κάπου μέσα στην κοιλιά.
δ) Ισορροπίες στους γλουτούς, π.χ. Βάρκα (Ναβάσανα) – η πιο εύκολη από όλες, αν και χρειάζεται γερούς κοιλιακούς – και διάφορες Τσιμπίδες στους γλουτούς με πόδια ανοιχτά ή ενωμένα (Ουπαβίστα Κονάσανα, Ουμπάγια Πανταγκουστάσανα, Ούρντβα Παστσιμοττανάσανα κ.λ.π.).
ε) Ξαπλωτές ή κοντά στο έδαφος στάσεις ισορροπίας, π.χ. Πλάγια Άρση και Τέντωμα Ποδιού ή Στάση της Κλεοπάτρας με λαβή χεριού στο πάνω πόδι (Αναντανάσανα Γ) ή Πλάγια Σανίδα (Βασισθάσανα) κ.λ.π.
στ) Ανάποδες ισορροπίες, π.χ. Σαρβανγκάσανα (Λαμπάδα), Σιρσάσανα (Στάση στο Κεφάλι), Πίντσα Μαγιουράσανα (Ουρά Παγονιού), Βρσικάσανα (Σκορπιός) κ.λ.π.
ζ) Ισορροπίες στα χέρια είτε κανονικές, δηλαδή με το κεφάλι ψηλότερα από τη λεκάνη, π.χ. Μπακάσανα (Κόρακας), Τιτιμπάσανα (Πυγολαμπίδα) κ.λ.π. είτε ανάποδες, π.χ. Άντο Μούκα Βρκσάσανα (Στάση στα Χέρια), Πίντσα Μαγιουράσανα (Ουρά Παγονιού), Βρσικάσανα (Σκορπιός) κ.λ.π. Οι ανάποδες ισορροπίες στα χέρια ανήκουν στη γενική κατηγορία των ανάποδων ισορροπιών
(στ). Αλλά, ισορροπία δεν απαιτείται μόνο σε στατικές Ασάνες. Απαιτείται και όταν μπαίνουμε ή βγαίνουμε ή αλλάζουμε θέση στις Ασάνες. Είναι εύκολο να χάσουμε την ισορροπία μας κατά τη μετακίνηση. Π.χ. για να μπούμε από τον Πολεμιστή Α στον Πολεμιστή Γ (Βιραμπαντράσανα Α & Γ), κατά την μετακίνηση, ήδη απαιτείται έλεγχος ισορροπίας. Για να μπούμε στο Μισοφέγγαρο (Άρντα Τσαντράσανα) και μέχρι να ακινητοποιηθούμε στην τελική στάση, πάλι χρειάζεται έλεγχος ισορροπίας. Μπορεί να πετύχουμε τη στάση πολύ άνετα, μέχρι να χρειαστεί να στρίψουμε το κεφάλι προς το ταβάνι. Κι εκεί να χάσουμε την ισορροπία μας! Το ίδιο συμβαίνει και όταν πάμε κατευθείαν από Φτερό Α στο Φτερό Β (Χάστα Πανταγκουστάσανα Α & Β). Εδώ, όπως θα δούμε στην εξέλιξη αυτής της μελέτης, καθώς το σώμα αλλάζει θέση, χρειάζεται έλεγχος της διαδρομής του βλέμματος, για να μας βοηθήσει να ελέγξουμε την ισορροπία ενώ το σώμα είναι σε κίνηση.
Οφέλη ασκήσεων ισορροπίας
Όλα τα σώματα έλκονται από τη δύναμη της βαρύτητας προς το κέντρο της γης. Το μυϊκό μας σύστημα πρέπει να ασκεί δύναμη αντίστασης ενάντια στη βαρύτητα και ταυτόχρονα να ασκεί δυνάμεις που διατηρούν ισορροπία καθώς κινούμαστε ή στεκόμαστε, προκειμένου να μην πέσουμε.
Αυτό σημαίνει οτι ο άνθρωπος καταναλώνει ενέργεια για να σταθεί και να κινηθεί, ισορροπώντας μέσα στον χώρο όλο τον ξύπνιο χρόνο του. Το σώμα μας ξεκουράζεται όταν κάθεται, γιατί το κέντρο βάρους του, που είναι μέσα στη λεκάνη, χαμηλώνει πιο κοντά προς το έδαφος. Χαλαρώνει τελείως μόνο ξαπλωμένος ή στο κρεβάτι ή, ακόμα περισσότερο, στην ύπτια στάση της Γιόγκα, που λέγεται Σαβάσανα.
Ο χειρισμός του κέντρου βάρους στο σώμα αποτελεί προβληματισμό για οποιονδήποτε θέλει να στέκει ισορροπημένα, αλλά πολύ περισσότερο στο άτομο που θέλει να κάνει Ασάνες της Γιόγκα. Οι περισσότερες από αυτές απαιτούν έλεγχο της ισορροπίας ακόμα και αν δεν κατατάσσονται στην κατηγορία «Ασκήσεις Ισορροπίας».
Κάθε ασκούμενος χρειάζεται να καταβάλλει προσπάθεια για να αντισταθμίζει τη ροπή να πέσει και να τραυματιστεί ή να χάσει τα υπόλοιπα μέρη της άσκησης, που είναι σημαντικά: την ελεγχόμενη είσοδο στη στάση, τη σταθερότητα κατά την παραμονή στη στάση για κάποιο χρονικό διάστημα και την ελεγχόμενη επιστροφή από τη στάση.
Είναι ακριβώς αυτή η προσπάθεια που μας ωφελεί μυοσκελετικά, κάνοντας τους μυς μας πιο υγιείς και τα οστά μας πιο γερά. Αυτά όμως τείνουν να εξασθενίζουν όταν δεν τους παρέχεται αυτή η πρόκληση (π.χ. στο διάστημα, όπου δεν υπάρχει η έλξη της βαρύτητας, στις περιπτώσεις χρόνιας κατάκλισης και στον καθιστικό τρόπο ζωής, γεμάτο σωματικές ανέσεις).
Οι Ασάνες ισορροπίας της Γιόγκα αποτελούνται από μια ποικιλία στάσεων και θέσεων στο χώρο – π.χ. ορθές, καθιστές, ανάποδες κ.λ.π. – που επιδρούν στο σώμα διαφορετικά μεταξύ τους. Καθώς το σώμα αλλάζει θέση στο χώρο, αλλάζει και η σχέση του κέντρου βάρους του με την γραμμή έλξης της βαρύτητας προς το κέντρο της γης.
Αυτό βελτιώνει την μυοσκελετική ορθοσωμία και, γενικά την υγεία. Ταυτόχρονα, αλλάζει τον τρόπο που θα πρέπει να χειριστεί ο εγκέφαλος την ισορροπία, εμπλουτίζοντας το νευρικό σύστημα με πρόσθετες ικανότητες. Έτσι, ο ασκούμενος αυξάνει και διατηρεί ακμαίες τις δυνατότητες του, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία.
Οι ασκήσεις ισορροπίας προσφέρουν στον ασκούμενο ιδιαίτερα οφέλη σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες Ασανών και δε θα έπρεπε να λείπουν από κανένα μάθημα της Γιόγκα, γιατί:
α) Ενεργοποιούν αδρανή μέρη του εγκέφαλου, δυναμώνοντας, ηρεμώντας και ισορροπώντας το νευρικό του σύστημα.
β) Του δίνουν μια ευκαιρία να γυμνάσει και να δυναμώσει αδύναμους μυς ή την πιο αδύναμη πλευρά του σώματος, ώστε μετά να στέκεται και να κινείται πιο ισορροπημένα στην καθημερινή ζωή.
γ) Οξύνουν την επίγνωση και καλλιεργούν βελτιωμένη κιναισθητική αντίληψη και ικανότητα.
δ) Καλλιεργούν τη συγκέντρωση και τη σιωπή του νου, οξύνουν την επίγνωση, διατηρώντας την προσοχή στο παρόν και καταπαύοντας τις ακούσιες σκέψεις του συνηθισμένου εσωτερικού διαλόγου.
Στο 2ο μέρος αυτού του άρθρου θα εξετάσουμε τις ιδιαίτερες προκλήσεις, τα ιδιαίτερα οφέλη και τους ειδικούς ελέγχους που απαιτούν οι ισορροπίες κάθε κατηγορίας, όπως επίσης και ποιους βιολογικούς μηχανισμούς περιλαμβάνει ο έλεγχος της ισορροπίας γενικά.
Copyright: Stavroula Kapetaniou
(στ). Αλλά, ισορροπία δεν απαιτείται μόνο σε στατικές Ασάνες. Απαιτείται και όταν μπαίνουμε ή βγαίνουμε ή αλλάζουμε θέση στις Ασάνες. Είναι εύκολο να χάσουμε την ισορροπία μας κατά τη μετακίνηση. Π.χ. για να μπούμε από τον Πολεμιστή Α στον Πολεμιστή Γ (Βιραμπαντράσανα Α & Γ), κατά την μετακίνηση, ήδη απαιτείται έλεγχος ισορροπίας. Για να μπούμε στο Μισοφέγγαρο (Άρντα Τσαντράσανα) και μέχρι να ακινητοποιηθούμε στην τελική στάση, πάλι χρειάζεται έλεγχος ισορροπίας. Μπορεί να πετύχουμε τη στάση πολύ άνετα, μέχρι να χρειαστεί να στρίψουμε το κεφάλι προς το ταβάνι. Κι εκεί να χάσουμε την ισορροπία μας! Το ίδιο συμβαίνει και όταν πάμε κατευθείαν από Φτερό Α στο Φτερό Β (Χάστα Πανταγκουστάσανα Α & Β). Εδώ, όπως θα δούμε στην εξέλιξη αυτής της μελέτης, καθώς το σώμα αλλάζει θέση, χρειάζεται έλεγχος της διαδρομής του βλέμματος, για να μας βοηθήσει να ελέγξουμε την ισορροπία ενώ το σώμα είναι σε κίνηση.
Οφέλη ασκήσεων ισορροπίας
Όλα τα σώματα έλκονται από τη δύναμη της βαρύτητας προς το κέντρο της γης. Το μυϊκό μας σύστημα πρέπει να ασκεί δύναμη αντίστασης ενάντια στη βαρύτητα και ταυτόχρονα να ασκεί δυνάμεις που διατηρούν ισορροπία καθώς κινούμαστε ή στεκόμαστε, προκειμένου να μην πέσουμε.
Αυτό σημαίνει οτι ο άνθρωπος καταναλώνει ενέργεια για να σταθεί και να κινηθεί, ισορροπώντας μέσα στον χώρο όλο τον ξύπνιο χρόνο του. Το σώμα μας ξεκουράζεται όταν κάθεται, γιατί το κέντρο βάρους του, που είναι μέσα στη λεκάνη, χαμηλώνει πιο κοντά προς το έδαφος. Χαλαρώνει τελείως μόνο ξαπλωμένος ή στο κρεβάτι ή, ακόμα περισσότερο, στην ύπτια στάση της Γιόγκα, που λέγεται Σαβάσανα.
Ο χειρισμός του κέντρου βάρους στο σώμα αποτελεί προβληματισμό για οποιονδήποτε θέλει να στέκει ισορροπημένα, αλλά πολύ περισσότερο στο άτομο που θέλει να κάνει Ασάνες της Γιόγκα. Οι περισσότερες από αυτές απαιτούν έλεγχο της ισορροπίας ακόμα και αν δεν κατατάσσονται στην κατηγορία «Ασκήσεις Ισορροπίας».
Κάθε ασκούμενος χρειάζεται να καταβάλλει προσπάθεια για να αντισταθμίζει τη ροπή να πέσει και να τραυματιστεί ή να χάσει τα υπόλοιπα μέρη της άσκησης, που είναι σημαντικά: την ελεγχόμενη είσοδο στη στάση, τη σταθερότητα κατά την παραμονή στη στάση για κάποιο χρονικό διάστημα και την ελεγχόμενη επιστροφή από τη στάση.
Είναι ακριβώς αυτή η προσπάθεια που μας ωφελεί μυοσκελετικά, κάνοντας τους μυς μας πιο υγιείς και τα οστά μας πιο γερά. Αυτά όμως τείνουν να εξασθενίζουν όταν δεν τους παρέχεται αυτή η πρόκληση (π.χ. στο διάστημα, όπου δεν υπάρχει η έλξη της βαρύτητας, στις περιπτώσεις χρόνιας κατάκλισης και στον καθιστικό τρόπο ζωής, γεμάτο σωματικές ανέσεις).
Οι Ασάνες ισορροπίας της Γιόγκα αποτελούνται από μια ποικιλία στάσεων και θέσεων στο χώρο – π.χ. ορθές, καθιστές, ανάποδες κ.λ.π. – που επιδρούν στο σώμα διαφορετικά μεταξύ τους. Καθώς το σώμα αλλάζει θέση στο χώρο, αλλάζει και η σχέση του κέντρου βάρους του με την γραμμή έλξης της βαρύτητας προς το κέντρο της γης.
Αυτό βελτιώνει την μυοσκελετική ορθοσωμία και, γενικά την υγεία. Ταυτόχρονα, αλλάζει τον τρόπο που θα πρέπει να χειριστεί ο εγκέφαλος την ισορροπία, εμπλουτίζοντας το νευρικό σύστημα με πρόσθετες ικανότητες. Έτσι, ο ασκούμενος αυξάνει και διατηρεί ακμαίες τις δυνατότητες του, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία.
Οι ασκήσεις ισορροπίας προσφέρουν στον ασκούμενο ιδιαίτερα οφέλη σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες Ασανών και δε θα έπρεπε να λείπουν από κανένα μάθημα της Γιόγκα, γιατί:
α) Ενεργοποιούν αδρανή μέρη του εγκέφαλου, δυναμώνοντας, ηρεμώντας και ισορροπώντας το νευρικό του σύστημα.
β) Του δίνουν μια ευκαιρία να γυμνάσει και να δυναμώσει αδύναμους μυς ή την πιο αδύναμη πλευρά του σώματος, ώστε μετά να στέκεται και να κινείται πιο ισορροπημένα στην καθημερινή ζωή.
γ) Οξύνουν την επίγνωση και καλλιεργούν βελτιωμένη κιναισθητική αντίληψη και ικανότητα.
δ) Καλλιεργούν τη συγκέντρωση και τη σιωπή του νου, οξύνουν την επίγνωση, διατηρώντας την προσοχή στο παρόν και καταπαύοντας τις ακούσιες σκέψεις του συνηθισμένου εσωτερικού διαλόγου.
Στο 2ο μέρος αυτού του άρθρου θα εξετάσουμε τις ιδιαίτερες προκλήσεις, τα ιδιαίτερα οφέλη και τους ειδικούς ελέγχους που απαιτούν οι ισορροπίες κάθε κατηγορίας, όπως επίσης και ποιους βιολογικούς μηχανισμούς περιλαμβάνει ο έλεγχος της ισορροπίας γενικά.
Copyright: Stavroula Kapetaniou
RSS Feed